รู้ทัน! ตุ่ม HIV ตุ่ม PPE คืออะไร วิธีรักษาและป้องกัน ก่อนสายเกิน

ตุ่ม HIV คืออะไร

ตุ่ม HIV คืออาการผิวหนังที่ปรากฏในผู้ที่ติดเชื้อไวรัส HIV (Human Immunodeficiency Virus) ซึ่งเป็นไวรัสที่ทำลายระบบภูมิคุ้มกันของร่างกาย ทำให้ผู้ติดเชื้อเสี่ยงต่อการติดเชื้อฉวยโอกาสหรือโรคต่างๆ ที่คนทั่วไปสามารถต่อสู้ได้โดยไม่มีปัญหา เมื่อระบบภูมิคุ้มกันอ่อนแอลง ผู้ติดเชื้อ HIV อาจพบอาการทางผิวหนังที่หลากหลาย รวมถึงการเกิดตุ่ม ตุ่มเหล่านี้อาจมีลักษณะและสาเหตุที่แตกต่างกันไป ขึ้นอยู่กับระดับของโรคและภาวะสุขภาพของผู้ป่วย

ลักษณะของตุ่มที่อาจเกิดในผู้ติดเชื้อ HIV

1. ตุ่มน้ำ (Blisters):
   • เกิดจากการติดเชื้อไวรัส เช่น ไวรัสเริม (Herpes Simplex Virus) หรือไวรัสงูสวัด (Varicella-Zoster Virus)
   • ตุ่มน้ำเหล่านี้อาจเป็นตุ่มเล็กๆ ที่มีน้ำใสอยู่ภายใน และอาจเจ็บปวดหรือคัน
2. ผื่นแดง (Rash):
   • ผื่นแดงอาจเป็นอาการที่พบได้บ่อยในระยะแรกของการติดเชื้อ HIV (Acute HIV Infection) ซึ่งมักเกิดขึ้นภายใน 2-4 สัปดาห์หลังจากได้รับเชื้อ
   • ผื่นนี้อาจมีลักษณะเป็นจุดแดงหรือผื่นแบนราบ บางครั้งอาจคล้ายกับผื่นจากโรคอื่น ๆ ทำให้ยากต่อการวินิจฉัย
3. ตุ่มพุพอง (Pustules):
   • ตุ่มที่มีหนองภายใน ซึ่งอาจเกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรียหรือเชื้อราในผู้ที่มีภูมิคุ้มกันอ่อนแอ
   • ตุ่มเหล่านี้อาจเกิดขึ้นที่ผิวหนังส่วนต่างๆ ของร่างกายและมักจะเจ็บปวด
4. ตุ่มที่เกิดจากการแพ้ยาต้านไวรัส (ART-related Rash):
   • การใช้ยาต้านไวรัสเพื่อรักษา HIV บางครั้งอาจทำให้เกิดผื่นหรืออาการแพ้ที่ผิวหนัง ซึ่งอาจมีลักษณะเป็นตุ่มเล็ก ๆ กระจายทั่วร่างกาย
   • หากมีอาการแพ้ยาอย่างรุนแรง เช่น ผื่นที่มาพร้อมกับไข้หรืออาการอื่นๆ ควรรีบปรึกษาแพทย์

สาเหตุของตุ่มในผู้ติดเชื้อ HIV:

• การติดเชื้อฉวยโอกาส: เนื่องจากระบบภูมิคุ้มกันที่อ่อนแอลง ผู้ติดเชื้อ HIV อาจเสี่ยงต่อการติดเชื้อที่ผิวหนังจากเชื้อโรคต่าง ๆ เช่น ไวรัส แบคทีเรีย หรือเชื้อรา ซึ่งทำให้เกิดตุ่มหรือผื่นบนผิวหนัง
• ผลข้างเคียงจากยาต้านไวรัส: ยาบางชนิดที่ใช้ในการรักษา HIV อาจทำให้เกิดผลข้างเคียงที่ผิวหนัง รวมถึงการเกิดตุ่มหรือผื่น

การปรึกษาแพทย์เพื่อตรวจสอบสาเหตุของตุ่มและรับการรักษาที่เหมาะสมเป็นสิ่งสำคัญ เพราะตุ่มที่เกิดขึ้นอาจเป็นสัญญาณของการติดเชื้อหรือภาวะอื่น ๆ ที่ต้องได้รับการดูแลอย่างทันท่วงที

ตุ่ม PPE คืออะไร

ตุ่ม PPE หมายถึงตุ่มที่เกิดขึ้นหลังจากการใช้ยา PEP (Post-Exposure Prophylaxis) ซึ่งเป็นยาที่ใช้เพื่อป้องกันการติดเชื้อ HIV หลังจากที่บุคคลเสี่ยงต่อการได้รับเชื้อ HIV เช่น หลังการมีเพศสัมพันธ์โดยไม่มีการป้องกันหรือการได้รับเชื้อจากเข็มฉีดยา โดยยา PEP จะต้องเริ่มรับประทานภายใน 72 ชั่วโมงหลังการสัมผัสเชื้อ และใช้ติดต่อกันเป็นเวลา 28 วัน เพื่อให้มีประสิทธิภาพในการป้องกันการติดเชื้อ

ลักษณะของตุ่ม PPE:

• ผื่นแดง (Rash): ผื่นที่เกิดขึ้นอาจมีลักษณะเป็นจุดแดงหรือจุดนูนบนผิวหนัง ซึ่งอาจกระจายทั่วร่างกายหรือเกิดในบริเวณที่ใช้ยาเฉพาะที่
• ตุ่มน้ำใส (Blisters): ในบางกรณี ผื่นที่เกิดขึ้นอาจกลายเป็นตุ่มน้ำใส ซึ่งอาจทำให้รู้สึกคันหรือเจ็บปวด
• ตุ่มหนอง (Pustules): ในบางกรณีที่อาการรุนแรง อาจเกิดตุ่มหนอง ซึ่งมีลักษณะเป็นตุ่มที่มีหนองอยู่ภายใน

สาเหตุของตุ่ม PPE:

• ปฏิกิริยาของร่างกายต่อยา PEP: การใช้ยา PEP อาจทำให้เกิดปฏิกิริยาภูมิแพ้หรืออาการแพ้ยาซึ่งแสดงออกในรูปแบบของผื่นหรือตุ่มที่ผิวหนัง โดยเฉพาะในผู้ที่มีความไวต่อส่วนประกอบของยา
• ปัจจัยเสี่ยงอื่น ๆ: ผู้ที่มีประวัติการแพ้ยาหรือมีปัญหาสุขภาพผิวมาก่อน อาจมีความเสี่ยงต่อการเกิดตุ่ม PPE มากขึ้น

วิธีการรักษาตุ่ม HIV และตุ่ม PPE

1. การรักษาตุ่ม HIV

• การใช้ยาต้านไวรัส (Antiretroviral Therapy – ART): การใช้ยาต้านไวรัสอย่างต่อเนื่องเป็นวิธีหลักในการรักษาผู้ป่วย HIV ยาเหล่านี้ช่วยลดปริมาณไวรัสในร่างกายและป้องกันไม่ให้ระบบภูมิคุ้มกันถูกทำลาย ทำให้อาการผิวหนัง เช่น ตุ่มหรือผื่นลดลง
• การรักษาการติดเชื้อฉวยโอกาส: สำหรับตุ่มที่เกิดจากการติดเชื้อฉวยโอกาส เช่น การติดเชื้อแบคทีเรียหรือเชื้อรา แพทย์อาจสั่งยาต้านเชื้อเพื่อรักษาการติดเชื้อเหล่านั้น
• การใช้ยาทาภายนอกหรือยารับประทาน: ยาทาภายนอก เช่น ครีมที่มีส่วนผสมของสเตียรอยด์หรือยาต้านเชื้อรา อาจใช้เพื่อบรรเทาอาการตุ่มหรือผื่น , ยารับประทานบางชนิด เช่น ยาต้านฮิสตามีน อาจใช้เพื่อบรรเทาอาการคันหรือแพ้

2. การรักษาตุ่ม PPE

• การปรึกษาแพทย์เพื่อปรับเปลี่ยนยา: หากมีการเกิดตุ่มหรือผื่นหลังจากการใช้ยา PEP ควรรีบปรึกษาแพทย์ แพทย์อาจพิจารณาปรับเปลี่ยนยา PEP หรือหยุดใช้ยาในกรณีที่จำเป็น
• การใช้ยาทาภายนอก: ใช้ยาทาภายนอกที่มีส่วนผสมของสเตียรอยด์หรือครีมบรรเทาอาการคัน เพื่อลดอาการผื่นหรือตุ่ม
• การรักษาแผลที่เกิดจากตุ่ม: ดูแลรักษาความสะอาดของตุ่มและแผลที่เกิดขึ้น หลีกเลี่ยงการเกาเพื่อป้องกันการติดเชื้อเพิ่มเติม

วิธีป้องกันการเกิดตุ่ม HIV และตุ่ม PPE

1. การป้องกันการเกิดตุ่ม HIV

• การใช้ถุงยางอนามัย: ใช้ถุงยางอนามัยทุกครั้งที่มีเพศสัมพันธ์ เพื่อลดความเสี่ยงในการติดเชื้อ HIV และโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์อื่น ๆ
• การตรวจเชื้อ HIV เป็นประจำ: ตรวจเชื้อ HIV อย่างสม่ำเสมอ โดยเฉพาะหากมีความเสี่ยงสูง การรู้สถานะเชื้อของตนเองจะช่วยให้สามารถรับการรักษาได้ทันเวลา
• การเริ่มใช้ยาต้านไวรัส (ART): สำหรับผู้ที่ติดเชื้อ HIV การเริ่มใช้ยาต้านไวรัสอย่างรวดเร็วและต่อเนื่องจะช่วยลดความเสี่ยงในการเกิดตุ่มหรืออาการอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้องกับการติดเชื้อฉวยโอกาส

2. การป้องกันการเกิดตุ่ม PPE:

• การปรึกษาแพทย์ก่อนใช้ยา PEP: ก่อนเริ่มใช้ยา PEP ควรปรึกษาแพทย์เกี่ยวกับประวัติการแพ้ยาและความเสี่ยงที่อาจเกิดขึ้น การตรวจสอบอาการข้างเคียงและการติดตามผลอย่างใกล้ชิดในระหว่างการใช้ยาเป็นสิ่งสำคัญ
• การดูแลสุขภาพผิว: รักษาความสะอาดผิวหนัง หลีกเลี่ยงการใช้ผลิตภัณฑ์ที่อาจระคายเคืองต่อผิวหนังในช่วงที่ใช้ยา PEP
• การติดตามอาการหลังใช้ยา: สังเกตอาการที่เกิดขึ้นหลังจากเริ่มใช้ยา PEP หากมีผื่นหรือตุ่มควรรีบปรึกษาแพทย์ทันที

การดูแลตนเองและป้องกันการเกิดตุ่มจากการติดเชื้อ HIV หรือการใช้ยา PEP จะช่วยให้สามารถลดความเสี่ยงและรักษาสุขภาพผิวได้อย่างมีประสิทธิภาพ

อ้างอิง

https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/hiv-aids?gad_source=1&gclid=Cj0KCQjw5ea1BhC6ARIsAEOG5pyTpmF8y38HmObJzo5zOSsnkS1opGwMyz78I19uA8ALMT02mssqwQcaAgIUEALw_wcB